Dit is de 29ste aflevering van de Slimmer Presteren Podcast, over sport, onderzoek en innovatie. In deze aflevering hebben Gerrit en Jurgen het over ‘Bietensap als ‘toverdrank’: zinvolle aanvulling op het dieet voor sporters?’.
Tijdens de Olympische Spelen in Londen in 2012 stonden verdacht veel atleten met paars uitgeslagen lippen en een donkerrode gloed op hun tanden aan de start: bietensap maakte zijn intrede in de sportwereld. Tien jaar later prijzen fabrikanten van voedingssupplementen het paarse goedje nog altijd aan als ondersteuning van de sportieve prestaties. Waarom eigenlijk?
Het magische bestanddeel: Nitraat
Het zijn niet zozeer de vitaminen of het ijzer in de bietensap die de sportprestatie omhoog stuwen. Nitraat is namelijk het bestanddeel van de biet waar magische krachten aan toegeschreven worden. In 2007 publiceerden Zweedse wetenschappers voor het eerst dat nitraat gunstige effecten op de sportprestatie heeft. Ze lieten een klein groepje van negen jonge mannen fietsen op een hometrainer en gaven ze een sapkuurtje van drie dagen. De ene keer zat er nitraat in het drankje, de andere keer was het water maar dan wel met dezelfde smaak, kleur en geur als het nitraatsapje. Tot hun eigen verbazing zagen de onderzoekers dat de negen mannen minder zuurstof hoefden te gebruiken tijdens hun fietssessie wanneer ze het echte nitraatsapje hadden gedronken. Het leek er sterk op dat het nitraat ervoor zorgde dat ze efficiënter met hun energie om konden gaan.
Sindsdien is nitraat hot en met name de groenten die een flinke hoeveelheid ervan bevatten. Dat zijn rucola en spinazie maar vooral rode bieten en dus ook het sap ervan. Gezien het aantal verhalen op internet over wielrenners met een felroze plas en lopers die kokhalzend hun paarse maaginhoud naar buiten werken na een race, zijn het vooral duursporters die van de bieten wel pap lusten.
Van nitraat naar nitriet
Het nitraat is trouwens niet de echte stof waar het om draait maar meer het verpakkingsmiddel. Bacteriën in het speeksel zetten in de mond nitraat om in nitriet, waar vervolgens in het lichaam het gas stikstofmonoxide van wordt gemaakt. Sommige tandpasta’s of kauwgum hebben een vernietigende werking op deze bacteriën, zodat nitraat niet wordt omgezet. Kom je een sporter tegen met paarse tanden en een slechte adem, dan heeft hij hoogstwaarschijnlijk van de bieten gesnoept!
Na de Zweedse studie in 2007 stond ook de wetenschap niet stil en vele studies volgden. Maar een consistent gunstig effect op de sportprestatie werd niet altijd gevonden. Waar dat precies aan ligt, daar proberen Gerrit en Jurgen in de 29e aflevering van de Slimmer Presteren Podcast een antwoord op te vinden; Gerrit als proefkonijn tijdens een hardloopwedstrijd, Jurgen door de verschillende wetenschappelijke inzichten op een rijtje te zetten. En schotelt coach Guido Vroemen zijn atleten eigenlijk bietensap voor? Je hoort het tijdens ons vaste onderdeel ‘Zoomen met Vroemen’.
Bronnen en handige links
- Het artikel van Jurgen waar het allemaal mee begon: “Bietensap, het toverdrankje van Leicester City (verschenen op website Buitenkant Voet, mei 2016). https://www.buitenkantvoet.com/2016/05/16/bietensap-het-toverdrankje-van-leicester-city/.
- Factsheet bietensap-nitraat op ‘Alles over Sport’: https://www.allesoversport.nl/artikel/factsheet-bietensap-nitraat/.
- Studie van universiteit Maastricht naar het effect van nitraatdrankjes op de bloeddruk: https://www.maastrichtuniversity.nl/nl/nieuws/nitraatrijke-groenten-hebben-gunstig-effect-op-bloeddruk.
- Zweedse studie uit 2007 die een gunstig effect van bietensap op de fietsprestatie liet zien: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17635415/.
- Bietensaponderzoeker Andrew Jones (@AndyBeetroot) op Twitter: https://twitter.com/AndyBeetroot.
- Promotieonderzoek Kristin Jonvik naar bietensap en sportprestaties: https://www.han.nl/onderzoek/nieuws/kristin-jonvik-nitraatsup/.
- Promotieonderzoek Floris Wardenaar naar voedingsgewoonten van Nederlandse topsporters: https://www.han.nl/onderzoek/nieuws/promotie-floris-wardenaar/.
